آخرین وضعیت پروژه کشف آب های ژرف در دو استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی نشان میدهد که مطالعات مربوطه درحال تکمیل بوده و ماموریت فناوران دراین زمینه مشخص شده است.
به گزارش بی بدیل پرداز به نقل از مهر، چندسال است که چراغ هشدار بحران آبی در کشور روشن شده و نمود این وضعیت را می توان در عدم تامین آب خیلی از مناطق کشور مشاهده کرد. فناوری های مختلفی همچون بازچرخانی با روش های علمی، استفاده مجدد از آب های شور با
دستگاه های ایرانی، جلوگیری از تبخیر آب های سطحی به تجهیزات ایران ساخت، بهره مندی از زه آب های کشاورزی بوسیله آبیاری های
هوشمند و … بعنوان راهکارهایی شناخته شده اند که در بحران آبی مورد استفاده قرار می گیرند. این فناوری ها نشان از دایره وسیع تکنولوژی های کاربردی در زمینه آب است که کم و بیش توسط پژوهشگران کشور و شرکت های دانش بنیان ارائه شده اند. اما در این میان کشف آب های ژرف نیز از دیگر تدبیرهایی شمرده می شود که در کشورهای دارای ظرفیت همچون ایران بعنوان یکی دیگر از راهکاری راندمان از آب های زیرزمینی مطرح می شود.آب های ژرف همان برف های ذوب شده ای هستند که در لایه های سنگی عمیق قرار دارند و عمدتا در فواصل خیلی زیاد از مخازن این آب ها واقع شده اند که با حجم زیاد و سرعت کم بوسیله شکستگی ها به درون زمین نفوذ کرده و به مخازن آب ژرف می رسند. این مخزن ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و در بعضی از کشورها مورد بهره برداری قرار گرفته اند. با بررسی های پژوهشگران برخی استانهای کشور همچون سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی دارای ظرفیت آبی زیرزمینی هستند که با ورود به عمق ۳ هزار متری زمین، می توان آنرا برای مصرف آبی همان منطقه استخراج کرد. هم اکنون نزدیک به یک دهه است که پروژه عظیم کشف آب های زیرزمینی و ژرف استان سیستان و بلوچستان در حال اجراست و با حفر ۲ چاه، آب مورد نیاز منطقه را تامین می کند.
برنامه ریزی برای مدیریت پروژه کشف آب های زیرزمینی / توسعه مدل علمی کشف آب های ژرفبا وجود آنکه از مطالعات شناسایی آب های ژرف در ایران ۱۰ سال می گذرد، بتازگی مسئولان معاونت علمی و فناوری وارد این حوزه شده و با هماهنگی مسئولان استانی و سرمایه گذاران به پیشرفت پروژه کشف آب های ژرف کمک می کنند.
دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری درباب اهمیت آب های ژرف و ضرورت انعقاد قراردادهای لازم برای پیشرفت پروژه می گوید: کمبود آب، مانع توسعه در سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی شده بنا بر این مطالعات آب ژرف در این استانها سرعت گرفته است. در زمینه اکتشاف آب های ژرف، به دستاوردهای خوبی رسیدیم.
وی اضافه می کند: هم اکنون روی توسعه مدل علمی کشف این آب ها کار می نماییم تا به آب باکیفیت بالاتری برسیم و امیدواریم در چاه های جدید به آب آشامیدنی نیز دست یابیم.
ستاری تاکید می کند: تحول صنعت در هر دو استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی در گرو توسعه «آب ژرف» است. چونکه هزینه های انتقال آب بالا است. از سویی فناوری ها برای حفاری آب ژرف توسعه پیدا کرده است. آب های ژرف حوزه بزرگی برای سرمایه گذاری است که شرکت های دانش بنیان می توانند سهم بالایی از بازار آنرا داشته باشند.
تکمیل فناوری های مطالعاتی آب های ژرف در دست اقدام استدکتر نادرقلی ابراهیمی مشاور معاون علمی و فناوری و دبیر کارگروه تخصصی آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست این معاونت درباب اهمیت کشف آب های ژرف و تجدید پذیر به خبرنگار مهر می گوید: فناوری شناسایی، مطالعات، حفاری و بهره برداری مطالعات آب های ژرف طی سال های اخیر شروع شده و در چهار سال قبل با قوت پیش رفته است. ابراهیمی با اعلان اینکه باتوجه به بحران آبی استان سیستان و بلوچستان، شناسایی منابع جدید یکی از راههای برون رفت از بحران آب است، ادامه می دهد: مطالعات در این استان درحال تکمیل است و ادامه دارد. وی با تاکید بر این که این مطالعات در امتداد اکتشاف چاه های آب در منطقه سیستان و بلوچستان است، اضافه می کند: این منابع حتما باید شناسایی و بعد از تکمیل زنجیره فناوری های مطالعاتی، حفاری و استحصال، برای تامین آب آشامیدنی شهروندان در اختیار دستگاه متولی قرار داده شود. ابراهیمی با اعلان اینکه تا حالا دو چاه مطالعاتی اکتشافی حفر شده است، می افزاید: تجهیزات این مطالعات همگی ساخته شرکت های دانش بنیان است، امید داریم با هماهنگی انجام شده عملیات تکمیل مطالعات کشف آب های زیرزمینی به نتیجه مشخصی برمبنای راهبرد تعیین شده برسد و متعاقباً برنامه بهره برداری شروع شود. تا حالا قسمتی از این هدف بزرگ محقق شده است. وی در پاسخ به این که برای کشف آب های ژرف و مطالعات مربوط به آن با انتقاداتی مواجه می باشد آیا این مساله مانع ادامه پروژه نمی گردد، تاکید می کند: برخی انتقادات غیر علمی به مطالعات آب های ژرف در حد حرف و غیر کارشناسی هستند؛ بطورمثال انکار کشف آب در ژرفای زمین در مرحله مطالعات و اکتشاف، همچون این انتقادات بوده که معنایی ندارند. ابراهیمی یادآور می شود: این مطالعات در جهت ظرفیت شناسی است که چقدر آب تجدید پذیر در زیر زمین داریم؛ وظیفه ما مطالعات اکتشافی است.
۲۰ ماموریت دانش بنیان ها در زمینه آب های ژرف مشخص شدبا توجه به این که کشف آب های ژرف، اطلاعات وسیعی را برای استخراج آب می طلبد و مستلزم شناخت مناطق و نواحی مستعد است بدین جهت معاونت علمی وفناوری فراخوانی را منتشر نموده و بر طبق آن از دانش بنیان های فعال در این حوزه حمایت می کند. در این فراخوان، موضوعات اصلی که باید تحقیق و بررسی شوند یا دستگاه هایی که به تولید برسند، مشخص شده است. این ماموریت ها از مطالعات آب های زیرزمینی ایران تا ساخت تجهیزات و پالایش آب های نامتعارف را در بر می گیرد.
جدول ۲۰ ماموریت دانش بنیان ها در حوزه کشف آب های ژرفردیفحوزه های مهم فعالیت دانش بنیان در عرصه آب های ژرف۱مرروی بر مطالعات تعیین سن آب زیرزمینی در ایران و احصاء کمبودها و تعیین جهت گیری در مطالعات آینده۲ارزیابی ستون چینه شناسی چاه های ژرفی سیستان و پیوستگی و قرابت آنها۳ارائه مفهوم تجدیدپذیری منابع آب زیرزمینی در ایران با اندازه گیری سن برخی از آبخوان ها در شرق کشور۴سیال حفاری دوست دار محیط زیست پایه آبی۵آبخوان های زمین شناسی شرق ایران و موقعیت و هندسه دگرشکلی بلوک هلمند-لوت۶آبخوان های سازندی، ماهیت، تعریف، انواع، تاریخچه، علم و نقش آنها در گذشته، حال و آینده جهان و ایران۷حکمرانی بهره برداری پایدار از آب خوان های سازندی۸تهیه نقشه آب خوان ها پهنه بندی سن و خاصیت های فیزیکوشیمیایی آنها۹طراحی، ساخت و استانداردسازی تجهیزات سرچاهی مناسب برای چاه های آب ژرف۱۰بومی سازی طراحی و ساخت پمپ های درون چاهی و ابزار برخط مدیریت پمپ در سطح با دبی تولید، درجه حرارت و فشار بالا۱۱بایو هیدروژئوشیمی منابع آب ژرف۱۲بومی سازی و بهینه سازی روش های پالایش آب های نامتعارف با بهره گیری از انرژی های تجدید پذیر۱۳تولید نرم افزارهای بومی برای وارون سازی سه بعدی داده های الکترومغناطیس خصوصاً روش های پرکاربرد۱۴«مقایسه استفاده از آب ژرف با انواع دیگر آب های نامتعارف برای اهداف کشاورزی از دیدگاه اقتصادی و زیست محیطی۱۵تاثیر آبیاری با آب ژرف بر روی رشد و تولید متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی منطقه سیستان۱۶بررسی و امکان سنجی ۱۰ گونه ماهی زینتی با بهره گیری از آب ژرف۱۷کارآیی آب چاه های ژرف سیستان در روش های کم آبیاری زیرسطحی بر عملکرد گل محمدی۱۸جداسازی و شناسایی باکتری های گرما دوست سلولوایتیک و باکتری های نمک دوست تولید کننده آنریم آسپاراژیتاز از آب های ژرف سیستان۱۹ردیابی مسیر جریان آب های ژرفی در منطقه سیستان۲۰امکان سنجی بومی سازی طراحی و ساخت دستگاه MTشرکت های دانش بنیان می توانند با ورود به عرصه پژوهش در حوزه آب های ژرف نیز راهکارهای علمی خودرا ارائه نمایند تا دستیابی به آب های ژرف با سهولت بهتری انجام بگیرد و بدین واسطه نیاز مناطق کم برخوردار از آب مرتفع شود.