به گزارش بی بدیل پرداز، فعالان دانش بنیان معتقدند در سالی که به نام دانش بنیان نامگذاری شد همچنان با چالشهایی قدیمی مواجه بودند و تمامی ارکان کشور هنوز به فهم و درک مشترکی برای افزایش تولید دانش بنیان نرسیده اند.
خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری، میترا سعیدی کیا؛ از زمان شروع به کار فعالیت شرکتهای دانش بنیان در کشور تا کنون شاهد رشد صعودی این شرکتها در کشور بوده ایم و با افزایش حدود هزار و ۶۰۰ شرکت امسال که به نام دانش بنیان نامگذاری شد، تعداد شرکتهای دارای تاییدیه دانش بنیانی از معاونت علمی در مجموع به حدود ۸ هزار شرکت رسیده است.
این شرکتها در حوزه های کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی، دارو و فراورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر تکنولوژی های شیمیایی، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی، سخت افزارهای برق و الکترونیک، لیزرو فتونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای کامپیوتری،
خدمات تجاری سازی، صنایع فرهنگی، خلاق و علوم انسانی و اجتماعی فعالیت می نمایند.
از سوی دیگر بررسی آخرین وضعیت صادرات محصولات مبتنی بر دانش در سال ۱۴۰۱، حاکی از آنست که در این بخش هم در مقایسه با سال قبل با رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی مواجه بودیم اما آیا روند صعودی این آمارها به تنهایی می تواند گویای تحقق اهداف تعیین شده برای سال دانش بنیان باشد.
آیا چالشهای پیش روی فعالان این عرصه در سالی که روزهای پایانی خویش را می گذراند هم کاهش پیدا کرده است و شاهد رشد کیفی فعالیت ها آنچنان که مقام معظم رهبری در ابتدای سال عنوان کردند هم بوده ایم؟ آیا فعالیت زیست بوم دانش بنیان به درستی منجر به اشتغال و افزایش سهم دانش بنیان از اقتصاد شده است؟
برای تعمیق بیشتر در این مورد بخصوص ارزیابی چالشها، موانع و مشکلات دانش بنیانی امسال به سراغ فعالان این عرصه رفتیم تا به تصویر روشن تری از مقایسه سال دانش بنیان با سالهای پیش از آن برسیم.
فعالان فناور در این گزارش ضمن ارزیابی سال دانش بنیان به بیان چالشهای خود در این سال هم پرداختند که مشروح آن در زیر آمده است:
چرا برای دانش بنیان ها تفاوت قائل نمی شوند... بسیاری از شرکتهای دانش بنیان شاید توانسته اند محصولات خویش را بعد از سال ها تحقیق و آزمایش به نتیجه برسانند اما کماکان با مشکلاتی روبرو هستند که مانع از گذراندن طبیعی روند تولید می شود. یکی از مدیران دانش بنیان فعال در زمینه تولید منسوجات نبافته که دانش آن، های-تک است، ضمن تاکید بر این که سال دانش بنیان توانسته از راه بسیج ارگان های مختلف کمک زیادی به شرکتهای فناورانه کند تا محصولات خویش را به بازار عرضه کنند، به مهر اظهار داشت: نامگذاری سال ۱۴۰۱ با عنوان سال دانش بنیان تاثیر زیادی در افزایش فعالیت شرکتهای دانش بنیان داشته بطوریکه حمایت ها بیشتر از گذشته بوده است.
دکتر زهرا بامداد سوز مدیر عامل این شرکت دانش بنیان اضافه کرد: ما در این شرکت برای تاییدیه دانش بنیانی هزینه زیادی را صرف آزمایش کردیم که بدون حمایتهای معاونت علمی، نمی توانستیم چنین مبالغی را پرداخت نماییم.
وی با تأکید بر این که به تکنولوژی دست یافتیم که های-تک است، اظهار داشت: برای رسیدن به این مرحله زحمات زیادی کشیدیم اما گاهی ناهماهنگی هایی سبب می شد زحمات ما از بین برود. بعنوان مثال در یکی از لابراتوار های این شرکت دستگاهی وجود دارد که در دمای ۲۸۰ درجه کار می کند. با قطعی برق این
دستگاه از کار می افتد و همین مبحث کارهای شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد.
به گفته وی، طی تماس هایی که با وزارت نیرو داشتیم به ما پاسخ دادند که ما تفاوتی بین شرکتهای دانش بنیان و سایر شرکتها قائل نمی شویم و نمی توانیم به سبب این که شرکتی دانش بنیان است برق آنرا قطع نکنیم؛ اما زمانیکه برق شرکت قطع می شود شاید نزدیک به ۶ ماه از کار عقب می افتیم. تابحال ۲۰۰ میلیون هزینه برای قطعی برق پرداخت کردیم؛ چرا باوجود این که سال جاری سال پشتیبانی از دانش بنیان ها نامگذاری شد ارکان دولت این امکانات را به ما نمی دهد که دانش بنیان ها متضرر نشوند.
وی افزود: با قطعی برق سال جاری نزدیک به ۷۰ میلیون سلول از بین رفت. البته که تماسهای مکرر با وزارت نیرو هم نتیجه نداشت.
صنایع خارجی بیشتر از داخل ما را می شناسند یکی از مشکلاتی که فعالان عرصه دانش بنیانی به آن اذعان می کنند نبود ارگانی برای معرفی محصول به صنایع داخلی است. در حالیکه این شرکتها می توانند محصولات خویش را به خارج از کشور صادر کنند و به فروش برسانند اما بر عکس نمی توانند آن طور که باید محصول فناورانه خویش را در داخل کشور عرضه کنند.
یاسر شاکری نماینده یک شرکت دانش بنیان فعال در عرصه کشاورزی در ارزیابی خود از سال دانش بنیان به خبرنگار مهر اظهار داشت: ما توانسته ایم دستگاه تولیدی خویش را به آمریکا، کره جنوبی، ژاپن، فرانسه صادر نماییم.
وی با تأکید بر این که کشورهای خارجی شرکت ما را می شناسند و از ما درخواست دارند تا برای آنها تولید نماییم و صادرات داشته باشیم، اظهار داشت: اما متأسفانه در داخل ایران شرکت ما را که حتی دانش بنیان هم هستیم نمی شناسند. این یک مشکل است که صنایع و هلدینگ های داخلی شناختی از شرکت و محصولات دانش بنیان ندارند این چالشی است که حتی امسال هم که با نام دانش بنیان نامگذاری شد همچنان حل نشده باقی مانده است و دراین زمینه پیشرفتی حاصل نشد.
این محقق با تأکید بر این که لازم است جلساتی با صنعت و هلدینگ های ایرانی اجرا شود که که راحتتر بدانیم نیازهای آنها چیست، اظهار داشت: وقتی مشکلات را بدانیم راحتتر ایده عرضه می دهیم؛ در واقع تا زمانی که در ایران شرکتهای دانش بنیان هستند و می توانند نیازهای صنعت را برطرف کنند چرا باید تأمین نیاز از خارج باشد. ضمن این که محصولاتی تولید می شود که از نمونه های خارجی ارزان تر و باکیفیت تر هستند.
شاکری افزود: هم اکنون حلقه اتصالی با صنعت و هلدینگ های ایرانی نداریم در حالیکه این پتانسیل در شرکتهای دانش بنیانی همچون شرکت ما وجود دارد.
نماینده این شرکت دانش بنیان با بیان پیشنهادی اضافه کرد: انتظار ما از وزارت صمت این بود که امسال نیازسنجی و امکان سنجی کند تا با تحقیق و توسعه داخل دانشگاه ها و شرکتهای دانش بنیان، نیازهای کشور رفع گردد. اگر این ارتباط برقرار می شد، شعار سال بیشتر محقق می شد و اگر تابحال هم محقق نشده به سبب عدم وجود چنین حلقه اتصالی بوده است.
بانک ها بلای جای دانش بنیان ها؛ گرفتن تسهیلات هنوز هم طاقت فرساست در این میان هنوز شرکتهای دانش بنیانی هستند که از بانکها فراری باشند چون که ارتباط با بانکها برای دریافت تسهیلات امری جدایی ناپذیر در فرآیند توسعه شرکتها شمرده می شود. عطیه اندخشیده مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان حوزه نفت، گاز و پتروشیمی به خبرنگار مهر این چنین اظهار داشت: به نظر من سال دانش بنیان شاید تفاوتی با سال های دیگر نداشت چونکه ما در فرآیند دریافت وام از بانکها همچنان با مشکلاتی مواجه بودیم.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان اضافه کرد: فرآیند وام گرفتن از بانک به طوری طاقت فرساست و انگار هدف شأن خسته کردن شرکتهای دانش بنیان است. سال قبل از بانکی درخواست وام داشتیم تا زمینی را برای توسعه محصول فناورانه این شرکت، خریداری نماییم اما با وجود موانع بانکی پشیمان شدیم. به این واسه فرایند وام طولانی شد و هر جا گله کردیم فایده نداشت.
به گفته اندخشیده علاوه بر بانک ها، سازمان امور مالیاتی و تأمین اجتماعی هم همچون ارگان هایی بودند که انگار هدفشان اذیت کردن دانش بنیان ها بود. روند توسعه دانش بنیان ها در سالی که گذشت معمولی بود اما با وجود قوانینی که سال جاری به تصویب رسید دریافت تسهیلات از سازمانهای دیگر برای دانش بنیان ها هنوز جا نیافتاده است.
دلالان بهتر از دانش بنیان ها تسهیلات می گیرند! محمدرضا خادمی رئیس هیأت مدیره یک شرکت دانش بنیان دیگر هم در رابطه با چالش های شرکتهای دانش بنیان در سال «تولید، دانش بنیان؛ اشتغال آفرین» اظهار داشت: نامگذاری سال جاری به نام دانش بنیان ها شاید سبب شد نگاه ویژه تری به شرکتهای فناورانه از جانب معاونت علمی و صندوق نوآوری شود اما هنوز بقیه ساختارهای دولت و بانکها نتوانسته اند این همکاری را به خوبی شکل بدهند.
وی با تأکید بر این که حالا در شرایط اقتصادی بحرانی قرار گرفته ایم، افزود: نقدینگی برای یک کارخانه دار مهم می باشد و اگر این نقدینگی در این شرایط اقتصادی کاهش پیدا کند میزان تولید و سپس اشتغال به خطر می افتد.
به گفته وی، ازاین رو لازم است که اصلاحات درستی در بعضی سیاست های دولت اعمال شود؛ برخی تسهیلات به شرکتهای دانش بنیان ازجمله دریافت پروانه بهره برداری از جانب وزارت صمت با مشکلاتی مواجه می باشد و دلیل آن هم تورم است اما در عین حال دلالانی هستند که به سبب گردش مالی بالایی که دارند می توانند چنین تسهیلاتی را دریافت نمایند.
لازم است که اصلاحات درستی در بعضی سیاست های دولت اعمال شود؛ برخی تسهیلات به شرکتهای دانش بنیان ازجمله دریافت پروانه بهره برداری از جانب وزارت صمت با مشکلاتی مواجه می باشد و دلیل آن هم تورم است اما در عین حال دلالانی هستند که به سبب گردش مالی بالایی که دارند می توانند چنین تسهیلاتی را دریافت نمایند
رئیس هیأت مدیره شرکت دانش بنیان تصریح کرد: در این سال دانش بنیان به دستگاههای اجرایی همچون معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی نمره ۹۵-۱۰۰ را می دهم اما در عوض سایر ارکان دولت ۱۰ هم نمی گیرد چونکه سیاستهای اشتباهی در پیش گرفته شده و شناسایی درستی از دانش بنیان ها وجود ندارد.
خادمی تصریح کرد: تولید لذت بخش است و همانند یک انسانی است که پای برهنه از کوهی پر از خار بالا می رود و این خارها همان مالیات، تأمین اجتماعی، بانکها و … هستند. ما هنوز برای هدف مان می جنگیم اما در عوض باید دولت در زمینه حل چالشها ورود کند.
وقتی لایه های میانی دولت از آیین نامه ها اظهار بی اطلاعی می کنند از دیگر مشکلاتی که شرکتهای دانش بنیان امسال هم با آن دست و پنجه نرم کردند دریافت پروانه بهره برداری محصول است. یکی از شرکتهای دانش بنیان حوزه مواد و پلیمر دراین زمینه می گوید: یک محصول باید فرایند طولانی را برای دریافت پروانه بهره برداری بپیماید و این فرآیند باید برای هر یک از محصولات دانش بنیان یک شرکت طی شود.
زهرا سلطانی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان افزود: اساسا همه شرکتهای دانش بنیان با چالش هایی مواجهند اما چرا برخی اولویت ها برای این شرکتها اجرایی نمی گردد. البته که برخی اولویتها برای دانش بنیان ها اجرا شده اما پیشرفتی حاصل نشده است. بعنوان مثال در این شرکت ۶ محصول در فرایند پروانه بهره برداری قرار گرفت. وزارت صمت هیچ تسهیلاتی برای تسریع روند دریافت بهره برداری پروانه محصول برای شرکت دانش بنیان قائل نشد و برای هر یک از محصولات زمان طولانی صرف کردیم.
وی افزود: این نحوه عملکرد فایده ای ندارد و شرکتها را از پیشرفت عقب می اندازد؛ هرچقدر بخشنامه و مصوبه برای عرضه تسهیلات به شرکتهای دانش بنیان وجود داشته باشد اما لایه هایی از سازمانها از این بخشنامه ها اظهار بی اطلاعی می کنند.
سلطانی در ادامه اشاره کرد: شاید بتوان گفت از ۱۰۰ درصد ۵۰ تا ۶۰ درصد مبحث دانش بنیانی در کشور اجرایی شده و هنوز باید مراحلی طی شود.
سنگ اندازی با قوانین نانوشته صندوق های پژوهش و فناوری با وجود این که قوانینی برای دانش بنیان ها در جهت استقرار راحت آنها در فضاهای مختلف به تصویب رسیده اما کماکان چالشهایی دراین زمینه وجود دارد که بعضی از شرکتها را گله مند کرده است.
سمیرا طالبی، مدیرعامل یک شتابدهنده دراین زمینه به خبرنگار مهر اظهار داشت: عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی در سال دانش بنیان همواره در جهت تسریع روند تولید دانش بنیانی بوده اما صندوق های پژوهش و فناوری هر یک قوانین در ارتباط با خودشان را دارند و همین مبحث در بعضی امور همچون استقرار دانش بنیان ها مشکل ایجاد کرده است.
وی توضیح داد: برای استقرار در یکی از پارک علم و فناوری مجوز دانش بنیانی را از معاونت علمی دریافت کردیم؛ اما بر مبنای قوانین باید مجوز شتابدهی را دریافت نماییم تا قرارداد یک ساله برای استقرار در پارک های علم و فناوری منعقد نماییم.
این فعال فناور اظهار داشت: ما در ابتدا قرارداد ۳ ماهه منعقد کردیم و قرار شد پس از دریافت مجوز شتابدهی، قرارداد یک ساله با سی درصد کاهش مبلغ اولیه منعقد نماییم اما متأسفانه مجبور شدیم مجدداً قرارداد ۳ ماهه با ۵۰ درصد افزایش منعقد نماییم.
به گفته طالبی، این بروکراسی های اداری و سنگ اندازی های دریافت مجوزهای زیاد برای استقرار، یکی از چالش های دانش بنیان ها است که در سال ۱۴۰۱ هم همچنان جاری است ضمن این که از شرکت ما درخواست وثیقه داشتند و شاید این برای خیلی از شرکتهای دانش بنیان امکان پذیر نباشد.
وی با اعلان اینکه صندوق نوآوری و شکوفایی تسهیلات به شرکتهای دانش بنیان اعطا می کند و از راه صندوق های پژوهش و فناوری به استارت آپ ها خدمات عرضه می کند، اظهار داشت: شتابدهنده ها از راه صندوق های پژوهش و فناوری به استارت اپ ها خدمات عرضه می دهند اما متأسفانه قوانین یک صندوق با صندوق دیگر متفاوت می باشد. ما درگیر قوانین نانوشته صندوق های پژوهش و فناوری شدیم و این شاید به شکلی سنگ اندازی باشد.
به گفته طالبی، خیلی از قوانین شاید آنقدر دست و پا گیر باشد که شرکتهای دانش بنیان را از طی ادامه مسیر منصرف کند.
مدیر این شتابدهنده اضافه کرد: همینطور علاوه بر بروکراسی های اداری قوانینی وجود دارد که اهم و فی الاهم می شود؛ بعنوان مثال معافیت های مالیاتی شامل حال شرکتهای دانش بنیان می شود اما به شتابدهنده ها تعلق نمی گیرد.
وی در نهایت با وجود همه چالش های مطرح شده، سال ۱۴۰۱ را تحت عنوان دانش بنیان، مثبت ارزیابی کرد.
تحقق شعار سال محدود به سال جاری نیست... دکتر مهدی سیف سهندی دبیر ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی معاونت علمی هم در همین زمینه چندی قبل به مهر اظهار داشت: ما تلاش کردیم یکی از منویات رهبری که در جهت افزایش تعداد شرکتهای دانش بنیان بوده را در سال دانش بنیان محقق نماییم که این تا حدودی خوب پیش رفت.
به گفته وی، تحقق شعار سال یک کار فراسازمانی است که تنها بر عهده دولت نیست بلکه حمایت بخش خصوصی را هم می طلبد؛ با اینحال معاونت علمی بعنوان دولت تسهیل گری می کند و شرایط و قوانین و آیین نامه ها را تدوین می کند.
وی با اعلان اینکه جلساتی را در معاونت علمی برای حل مشکلات دانش بنیان ها برگزار می نماییم، اظهار داشت: جمع بندی این جلسات نشان میدهد که زبان مشترک بین دانش بنیان ها، دولت و دستگاههای اجرایی وجود ندارد؛ تا حدودی تلاش کردیم در معاونت علمی زبان مشترک را با فناوران داشته باشیم اما در هر صورت باید بازار و بخش خصوصی به میان آیند تا این حلقه تکمیل شود.
وی اشاره کرد: در سال دانش بنیان، بستر چنین کارهایی شروع شده اما کماکان این برنامه ریزی ها برای تحقق اقتصاد دانش بنیان ادامه دار خواهد بود چونکه تحقق سال دانش بنیان زمان بر است.
سهندی با تأکید بر این که یکی از اشکالات ما عدم خودباوری است، اظهار داشت: تحریم ها و مضاف بر آن تغییرات اقلیمی مشکلات حوزه کشاورزی را دوچندان کرده و این سبب شده نه امکان واردات وجود داشته باشد و نه صرف نظر از فناوری؛ بنابراین این عزم جدی نیاز دارد که با همراهی و همدلی سال دانش بنیان را بهتر از سال جاری محقق نماییم.
وی با اشاره به بخش هایی که باید همراهی کنند تا تحقق شعار سال امکان پذیر باشد، اظهار داشت: بانک ها، بخش خصوصی و برخی بخش های دولتی هم باید خویش را وفق دهند؛ اگر اینها اتحاد نداشته باشند نتیجه ندارد؛ در واقع با اتحاد و همدلی میتوان آن زبان مشترک را به وجود آورد.
به گزارش بی بدیل پرداز به نقل از مهر، باآنکه در ابتدای سالجاری با نامگذاری این سال به نام «تولید، دانش بنیان؛ اشتغال آفرین» شور و شوق اهمیت و توجه به دانش بنیان ها در بین مسؤلان دستگاههای اجرایی فزونی یافت و «دانش بنیان» در کلام و اظهارات آنها به کلیدواژه و شعار اصلی بدل گشت اما به اذعان فعالان این زیست بوم آن طور که باید و شاید در عمل تحول چشم گیری صورت نگرفت.
از همین رو بنظر می رسد مسؤلان بخصوص مدیران میانی برخی دستگاه ها و نهادها هنوز درک درستی از تسهیل سازی روند دانش بنیانی ندارند و همچنان نقش مانع را برای آنها ایفا می کنند. این در حالیست که انتظار میرفت در سالی که تحت عنوان دانش بنیانی نام گرفته است، تمامی ارکان کشور به یک وفاق ملی برای دستیابی به اهداف تعیین شده برای تولید و اقتصاد دانش بنیان برسند.