ساخت اولین واکسن نوترکیب تحت واحد آنفلوانزای پرندگان| بی بدیل پرداز

به گزارش بی بدیل پرداز به نقل از دانشگاه تهران، این موفقیت که حاصل نتایج رساله دکتری تخصصی امیر اصغری باغخیراتی، دانشجوی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران است، می تواند علاوه بر کاستن علائم بیماری آنفلوانزای پرندگان تحت تیپ H۹N۲، سطح ایمنی را بالا برده و سبب کاهش دفع ویروس شود.
جمشید رزم یار، استاد راهنمای اول این رساله درباره ی اهمیت ساخت این واکسن و دستیابی پژوهشگران کشور به فناوری ساخت واکسن نوترکیب با بهره گیری از مهندسی ژنتیک، اظهار داشت: با توجه به این که ایران جزو ۱۰ تا ۱۴ کشور تولیدکننده عمده مرغ و تخم مرغ در جهان است، ساخت واکسنی که بتواند موجب کاهش تلفات شده و با بوجودآوردن ایمنی از بیماری پیشگیری کند حائز اهمیت می باشد.
دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اضافه کرد: بیماری آنفلوانزا یک بیماری حاد تب نزله ای است که می تواند به آسانی بوسیله ذرات تنفسی یا تماس مستقیم منتقل شود. ویروس های آنفلوانزا بطور کلی در سه تیپ A، B و C تقسیم بندی شده اند که تیپ B و C در انسان منجر به علایم سرماخوردگی شده و واکسن آن سالیانه در جوامع انسانی بصورت تزریقی استفاده می شود و حدودا یک سال ایمنی دارد، ولی تیپ A که مخزن و منشأ آن پرندگان مهاجر هستند بسیار خطرناکست و اگر بتواند در شرایطی به انسان منتقل شود سبب مرگ و میر بالا می شود.
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران گفت: البته این انتقال زمانی می تواند بسیار خطرناک باشد که انتقال انسان به انسان صورت گیرد (همه گیری سال ۱۹۱۸ که تلفات انسانی میلیونی در سطح جهان برجای گذاشت) و اگر انتقال بیماری از پرنده به انسان باشد و انتقال انسان به انسان اتفاق نیفتد، خطر همه گیری و مرگ و میر انسانی کمتر است.
وی در توضیح بیماری زایی ویروس تیپ A اضافه کرد: این ویروس در دو شکل تحت حاد و فوق حاد شیوع پیدا می کند که نوع تحت حاد بیماری زایی کمتری دارد و محدود به دستگاه گوارش و تنفس و تولید مثلی می شود؛ ولی در نوع فوق حاد که بیماری زایی بالایی دارد نه فقط دستگاه گوارش و تنفس درگیر می شوند بلکه ویروس به مغز، پوست، قلب و سایر ارگان های بدن حمله می کند که این درگیری تلفات بالا (تا ۱۰۰ درصد) دارد.
دانشیار گروه آموزشی طیور دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در ادامه توضیحات خود درباب خطر ویروس آنفلوانزای پرندگان اشاره کرد: اگر این ویروس در آینده بخواهد گرفتار تغییراتی شود به شکلی که انتقال انسان به انسان صورت گیرد، آنگاه در صورت وقوع همه گیری، به سبب ارتباطات گسترده ای که در سطح جهان وجود دارد، آمار مرگ و میر بسیار بیشتر خواهد بود.
دکتر رزم یار در ادامه توضیحات خود درباره ی اهمیت پژوهش انجام شده در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، اظهار داشت: طبق گزارشات، ویروس آنفلوانزا پرندگان تحت تیپ H۹N۲ قادر می باشد علاوه بر ماکیان، در انسان و سایر پستانداران نیز منجر به ایجاد بیماری شود. باتوجه به گسترش این ویروس در مناطق جغرافیایی وسیعی از آسیا و آفریقا و همین طور بومی شدن آن در برخی از کشورها همچون ایران، در صورت ایجاد جهش و بروز همه گیری، خسارات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.
وی اضافه کرد: هم اکنون درگیری صنعت طیور کشور با این ویروس، منجر به وارد آمدن خسارات اقتصادی فراوانی شده است و هیچ نوع درمان عملی و اختصاصی برای درمان عفونت های حاصل از ویروس های آنفلوانزای پرندگان در طیور تجاری وجود ندارد و استفاده از داروهای ضد آنفلوانزای انسانی همچون آمانتادین و زانامیویر و … در صنعت طیور به شدت منع شده اند. پس نیاز به واکسن های مؤثری که بتوانند با فناوری روز و به سرعت نیاز این حوزه را برطرف کنند، احساس می شد و انجام این پژوهش و تولید این واکسن نیز برای حل این مساله در صنعت طیور بود.
دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در ادامه این گفت و گو، ضمن اشاره به پروسه تولید واکسن در سیستم سنتی، به مزایای تولید نوترکیب تحت واحد آنفلوانزای پرندگان تحت تیپ H۹N۲ پرداخت و اظهار داشت: سیستم سنتی تولید واکسن غیرفعال آنفلوانزا H۹N۲ که اکنون نیز در کشور درحال استفاده است، بر پایه تکثیر ویروس زنده در تخم مرغ جنین دار و سپس غیرفعال سازی آنست که دارای معایب و محدودیت های جدی می باشد. همچون آنکه پروسه سنتی تولید واکسن زمانبر بوده و نیازمند کار با ویروس زنده و تکثیر آنست. تعداد تخم مرغ های جنین دار لازم برای تولید این واکسن ها محدود است. در صورت بروز یک همه گیری انسانی با این تحت تیپ، تعداد تخم مرغ های جنین دار، به هیچ وجه نمی توانند پاسخگوی نیاز به واکسن باشند. و در نهایت، واکسن های غیرفعال آنفلوانزا باید فقط بصورت تزریقی استفاده شوند، که گرفتن تک تک پرندگان و تزریق واکسن به آنها کاری زمانبر و هزینه بر است؛ اما در تولید نخستین واکسن نوترکیب آنفلوانزای تحت تیپ H۹N۲ در ایران، بدون استفاده از ویروس زنده، بدون نیاز به تخم مرغ جنین دار، با صرف هزینه کمتر و بازدهی بیشتر بود که پتانسیل استفاده بصورت آشامیدنی، اسپری و قطره چشمی را دارد.
رزم یار اضافه کرد: بررسی های ژنتیکی و طراحی های لازم برای ساخت واکسن چند سال به طول انجامید و حجم کاری بسیار بالایی برای تولید این واکسن وجود داشت و انجام آزمایش های درون کامپیوتری، آزمایشگاهی و حیوانی با تلاش پیوسته به مدت یک سال به طول انجامید.
وی در ادامه توضیحات خود به تشریح پروسه تولید واکسن نوترکیب پرداخت و اظهار داشت: بمنظور تولید این واکسن، از مخمر پیکیا پاستوریس که یک مخمر ایمن، دارای خواص پروبیوتیکی، دارای توانایی بسیار بالا در تولید پروتئین های نوترکیب و فاقد آلودگی اندوتوکسین است، استفاده شد.
هم حالا، اطلاعات مربوط به نحوه ساخت این واکسن برای ثبت اختراع ارسال شده و در مراحل پایانی داوری است. نخستین مقاله حاصل از این رساله در یک مجله دارای نمایه اسکوپوس (Iranian Journal of Veterinary Medicine) با عنوان Serological Evaluation of H۹-RBD-Pichia، a Novel Recombinant Influenza Vaccine، in BALB/c Mice پذیرش شده و دومین و سومین مقاله های منتجه نیز در مرحله ارسال برای مجلات معتبر بین المللی است.
وی درباره ی تجاری سازی این دستاورد مهم پژوهشی گفت: اقدامات لازم برای بهینه سازی تولید واکسن در وضعیت نیمه صنعتی و سپس صنعتی در حال انجام می باشد.
گفتنی است این دستاورد پژوهشی در قالب رساله دوره دکتری تخصصی دکتر امیر اصغری باغخیراتی با راهنمایی دکتر جمشید رزم یار از دانشگاه تهران، دکتر محمد هادی سخاوتی از دانشگاه فردوسی مشهد و مشاوره دکتر سید مصطفی پیغمبری از دانشگاه تهران با عنوان «نمایش سطح مخمری قسمتی از آنتی ژن H۹ (HA-RBD) به عنوان کاندیدای واکسن اختصاصی مقابل بیماری آنفلوانزای طیور، تحت تیپ H۹N۲ در ایران» انجام شد.

منبع: بی بدیل پرداز