به گزارش بی بدیل پرداز، طرح پسادکتری یک دانش آموخته دانشگاه شهید باهنر کرمان منجر به ایجاد نخستین بانک اطلاعات ژنوم بزهای بومی ایران با استفاده از داده های توالی یابی کل ژنوم شد.
به گزارش بی بدیل پرداز به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، «تجزیه وتحلیل ژنوم اکوتیپ های بز بومی ایران با استفاده از فناوری توالی یابی نسل بعد» عنوان طرحی است که زینب امیری قنات سامان با راهنمایی احمد آیت اللهی مهرجردی در چارچوب پسادکتری به پایان رسانده و بنیاد ملی علم ایران هم از این طرح حمایت کرده است.
بررسی و شناسایی گونه های بومی در محیط زیست ایران، می تواند کمک زیادی به احیا و ابقای نسل این موجودات زنده در کشور کند. از همین رو، بنیاد ملی علم ایران به دنبال پشتیبانی از طرح هایی است که در جهت حفظ گونه های حیوانی و گیاهی بومی ایران، صورت می گیرد.
امیری قنات سامان، دانش آموخته دکتری تخصصی علوم دامی - ژنتیک و اصلاح نژاد دام از دانشگاه شهید باهنر کرمان در رابطه با شکل گیری این طرح اظهار داشت: نیاز روز افزون به مواد غذایی و ضرورت خودکفایی در آن سبب شده تا به حفظ ذخایر ژنتیکی با حساسیت بیشتری توجه گردد و در کنار آن محققان در جستجوی راه های افزایش محصولات کشاورزی و تولیدات دامپروری باشند؛ بنابراین استفاده از امکانات بالقوه در جهت بهره گیری کامل از شرایط منطقه ای هر استان برای رسیدن به توسعه پایدار، از اهداف کلان مدیریتی است.
وی افزود: جستجوهای دیرینه شناسی نشان داده است که آثار اولیه در ارتباط با بز در اطراف مناطق کوهستانی سوئیس در اروپا و یا در اطراف رودخانه نیل در آفریقا به دست آمده است؛ اما برخی از مطالعات نشان می دهد که آریایی ها نخستین قومی بودند که به اهلی کردن این حیوان پرداخته اند. هم اکنون هم حدود ۲۰ میلیون رأس بز در کشور وجود دارد که بالغ بر ۳۰ اکوتیپ را ایجاد کرده و در تمامی استان ها پراکنده شده اند.
این محقق در ادامه اظهار داشت: از طرفی بز یک حیوان چندمنظوره است که علاوه بر تولید شیر، گوشت، پوست و الیاف نقش مهمی در اقتصاد و معیشت پرورش دهندگان هم دارد. این دام از تنوع نژادی بالایی برخوردار می باشد و قدرت سازگاری بالا و مقاومت زیاد این حیوان در مقابل خیلی از بیماری ها و شرایط نامساعد محیطی، سبب شده تا نگهداری و پرورش این دام در شرایط روستایی بخصوص در سطح دامداران خرده پا موردتوجه بیشتری قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: در سالهای اخیر، استفاده از تکنولوژی های جدید ژنتیک مولکولی بعنوان روشی مناسب جهت جمع آوری اطلاعات از خصوصیات جمعیت ها موردتوجه قرار گرفته است؛ بنابراین، استفاده از فناوری، کمک زیادی به شناسایی خصوصیات ژنتیکی جمعیت ها و برنامه ریزی برای حفاظت ژنتیکی و به نژادی از آنها می کند. کشور ما هم همچون قدیمی ترین مراکز اهلی سازی و پرورش گونه های دام و طیور در دنیا به حساب می آید.
این دانش آموخته دانشگاه بیان نمود: هم اکنون، اکوتیپ های مختلفی از بزهای بومی در مناطق جغرافیایی مختلف کشور وجود دارد که به لحاظ خصوصیت های ظاهری و تولیدی تفاوت های آشکاری با هم دارند. اما با این وجود، در سالهای اخیر پرورش و نگهداری این اکوتیپ های بومی، چالش هایی نظیر کاهش اندازه جمعیت، از بین رفتن زیستگاه های طبیعی، کاهش تمایل روستاییان برای نگهداری از آنها داشته است.
امیری قنات سامان در ادامه بیان نمود: بر همین اساس، احساس کردم که شناسایی الگوهای زیستی و محافظت از این منابع ژنتیکی امری ضروریست که لازمه آن، بهبود سیستم های رکوردبرداری، شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در سطح ژنوم، ایجاد بانک اطلاعاتی ژنوم و طراحی برنامه هایی برای بهره برداری و محافظت از آنها است. در این تحقیق برای اولین بار از داده های توالی یابی کل ژنوم برای شناسایی خصوصیات ژنوم اکوتیپ های بز بومی ایران استفاده شده است. این تحقیق با هدف اولویت بندی برنامه های حفاظت ژنتیکی، از اطلاعات ژنومی به دست آمده جهت محاسبه شاخص هایی همچون تنوع داخل و بین نژادها، محاسبه ضریب همخونی و ساختار ژنتیکی آنها بهره برده است.
وی در رابطه با اهداف انجام این طرح اظهار داشت: شناسایی واریانت های ژنتیکی در اکوتیپ های بز بومی ایران با استفاده از اطلاعات حاصل از توالی یابی کل ژنوم، شناسایی نواحی تحت انتخاب در ژنوم بزهای بومی ایران و ایجاد نخستین بانک اطلاعات ژنوم بزهای بومی ایران با استفاده از داده های توالی یابی کل ژنوم از اهداف انجام این طرح بود.
این پژوهشگر در انتها تصریح کرد: در این طرح، ژنوم بزهای بومی ایران به صورت کامل تحلیل شد و ساختار آنها هم نمایش داده شد. تفاوت ژنوم بزهای بومی با بزهای خارجی هم مشخص شد و بنابراین میتوان این تحقیق را یک نقشه راه برای کسانی که می خواهند اصلاح نژادی انجام دهند دانست.
منبع: bibadil.org