آنچه در شش ساعت بر سر فیسبوک آمد| بی بدیل پرداز

محسن صانعی یارندی در گفت و گو با ایسنا، در تشریح رویداد قطعی چندساعته سرویسهای فیسبوک، بیان نمود: فیسبوک نخستین شبکه اجتماعی بود که کاربران آن از مرز یک میلیارد نفر عبور کرد و هم اکنون بطور ماهانه بیش از ۲ میلیارد و ۸۵۰ میلیون نفر کاربر فعال دارد. این شرکت هم اکنون همین طور مالکیت چهار رسانه اجتماعی بزرگ را در اختیار دارد که هرکدام ماهانه بیش از یک میلیارد کاربر فعال دارند.
این کارشناس ارتباطات افزود: شبکه اجتماعی فیسبوک، برنامه اشتراک گذاری عکس و فیلم اینستاگرام و برنامه پیام رسان واتساپ که هر دو متعلق به فیسبوک هستند و از زیرساخت های مشترکی استفاده می نمایند و همینطور آکیولس، تقریباً در ساعت ۱۲ ظهر به وقت شرق ایالات متحده (۱۶به وقت گرینویچ)، مطابق با ساعت ۱۹ روز دوشنبه ۱۲ مهرماه ۱۴۰۰ به وقت تهران، مبتلا به اختلال شده و بطور کامل و به مدت شش ساعت متوقف شدند. این اختلال در ساعت ۵ و ۴۵ دقیقه بامداد به وقت شرق آمریکا، رفع شد و شرایط بصورت عادی برگشت.
تغییر اشتباه در تنظیمات
صانعی با اشاره به اینکه در پی این رویداد اختلال هایی در سرویسهای آمازون و گوگل نیز به وجود آمد، اضافه کرد: فیسبوک اظهار داشت: «دلیل این اختلال چندساعته در دسترسی به چند رسانه اجتماعی، تغییر اشتباه در تنظیمات بوده است.» و متیو پرینس، مدیر کلاودفلر اعلام نمود: «مشکل BGPهای فیسبوک درحال حل شدن است و این بدان معناست که سرویس ها درحال بازگشت هستند.» این قطعی گستره بدترین خاموشی بعد از سال ۲۰۰۸ بود. فیسبوک در آن سال به مدت یک روز از دسترس خارج شد.
وی افزود: در ماه ژوئن ۲۰۱۹ و به علت مشکلات فنی مشابه نیز هنگامی که یکی از CDNها درFastly، به علت مشکلات فنی متوقف گردید، خاموشی حدود یک ساعت به طول انجامید و شرکت هایی مثل آمازون و ردیت هم متاثر شدند. در آن زمان فیسبوک اعلام نمود که این قطعی به علت یک مشکل فنی رخ داده است، برای اینکه وقتی شبکه های تحویل محتوا یاCDN ها به اینترنت متصل نباشند، امکان دارد وب سایت های اصلی کار نکنند. این اختلال نادر که همزمان در کشورهای مختلف جهان روی داد، یکی از طولانی ترین وقفه های هم زمان در خدمات دهی این شبکه ها طی سالهای اخیر به حساب می آید.
این پژوهشگر رسانه و فضای مجازی با اشاره به اینکه بلافاصله پس از اینکه رکوردهای(DNS) سیستم نام دامنه فیسبوک از دسترس خارج شد، اظهار داشت: در آن زمان، ترافیک درخواستی از فیسبوک به آدرس دیتاسنترهای فیسبوک در اینترنت پیدا نمی شد، DNS همان دفتر تلفن اینترنت و جایی است که همه آدرس ها و ذخیره ها روی آن قرار می گیرند و زمانی که درخواست کننده آدرس فیسبوک، واتساپ یا اینستاگرام را در مرورگر اینترنت جستجو کند به صفحه مورد نظرش هدایت می شود. اما با مشکلی که برای روترها پیش آمده بود، امکان دستیابی به این آدرس ها وجود نداشت.
فیس بوک، در یک سیاه چاله
صانعی افزود: درواقع به واسطه این اتفاق اساساً فیسبوک از کل اینترنت بیرون افتاده بود و به تعبیری در یک سیاه چاله قرار گرفت که نه فقط از خارج، بلکه از داخل هم کارکنان آن قادر به دسترسی به آن نبودند. سیستم های ارتباطی کارکنان در حدی از کار افتاد که کارت ورود کارکنان به دیتاسنتر هم درهای ساختمان را باز نمی کرد. سیستم ارتباطی داخلی کارکنان هم عملا از کار افتاد و موجب شد کارکنان از گوگل داکز و زوم برای ارتباط با هم استفاده کنند.
وی تصریح کرد: در جریان این رخداد، جان گراهام کامینگ، از مدیران فیسبوک اظهار داشت: «مشکل احیانا از سرورهای فیسبوک است که موجب عدم دسترسی به واتساپ و اینستاگرام شده است.» اندی استون، یکی از سخنگویان فیسبوک در توییتر نوشت: «ما خبر داریم که برخی در بخش هایی از دنیا در دسترسی به برنامه های ما گرفتار مشکل شده اند. درحال تلاش هستیم تا مشکل را به سرعت بر طرف نماییم و بابت اتفاقی که افتاده عذرخواهی می نماییم.»
این کارشناس ارتباطات اظهار داشت: همین طور شیرا فرنکل، خبرنگار نیویورک تایمز در توییتر اظهار داشت که «کارمندان فیسبوک نمی توانستند وارد ساختمان محل کار خود شوند؛ چونکه سروری کنترل ورود و خروج از دسترس خارج شده و کارت کارمندان از کار افتاده بود.» مایک شروفر، تکنسین ارشد فیسبوک، اندکی پیش از ساعت ۱۰ شب در توییتر به علت شکست بزرگ عذرخواهی نمود و اظهار داشت: «این شرکت دارای مشکلات شبکه است و تیم ها درحال کار روی اشکال زدایی و بازیابی این پلت فرم هستند.»
ضرر ۵۰۰ میلیون دلاری به اقتصاد جهان
صانعی اضافه کرد: پنتاگون نیز اعلام نمود: «تحقیقاتی را درباره این رویداد غیرمنتظره و احتمال وجود تهدید امنیتی در پشت آن شروع می کند و به دنبال هرگونه تهدید امنیتی در پس اختلال جهانی چندساعته در دسترسی به چند رسانه اجتماعی خواهد بود.» اقتصاد جهانی بر اثر این اختلال، ضرری ۵۰۰ میلیون دلاری را متحمل شد و گزارش های اولیه نشان می دهند که از کار افتادن سرویسهای فیسبوک موجب کاهش حدود ۳۰ میلیارد دلار از ارزش کل بازار فیس بوک شده است. با ادامه قطعی این شبکه های اجتماعی و ارتباطی، اخبار گسترده ای درباب سقوط ارزش سهام این شرکتها و همین طور ضرر و زیان های مارک زاکربرگ، مالک فیسبوک منتشر گردید.
این پژوهشگر رسانه ضمن اشاره به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، اظهار نمود: در این گزارش آمده بود اختلال های پدیدآمده در اپلیکیشن های متعلق به فیسبوک، در عرض تنها چند ساعت، نه فقط به کاهش ارزش سهام فیسبوک، بلکه به کاهش هفت۷ میلیارد دلاری ثروت مارک زاکربرگ، مدیر ارشد فیسبوک نیز منجر گردید. بر طبق این گزارش ارزش ثروت زاکربرگ به ۱۲۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرد. طبق اطلاعات سرویس NetBlocks، قطعی یک ساعته فیسبوک، اینستاگرام و واتس اپ، بیش از ۱۶۰ میلیون دلار به اقتصاد جهانی ضربه زده است که در نهایت این رقم به حدود ۹۷۰ میلیون دلار رسید.
صانعی با اشاره به اینکه بعد از بروز این اختلال، اخباری در خصوص احتمال هک این شبکه عنوان شد و برخی هم علت این قطعی را مشکلات تکنیکی مطرح نمودند، اضافه کرد: این در شرایطی است که کارشناسان، تنظیم پروتکل دروازه ای مرزی (BGP) را دلیل این اختلال دانسته عنوان کردند که سندی برای ادعای حمله هکرها وجود ندارد. درست زمانی که انتیگن دیویس، از فیسبوک در CNBC، درحال دفاع کردن از سیاست های این کمپانی و نحوه ی مدیریت داده بود و تلاش می کرد تا دلیلهای منطقی ارائه کند که اینستاگرام برای نوجوانان مضرر نیست، کل سرویسهای فیسبوک شامل اینستاگرام، فیسبوک، واتس اپ، پیام رسان مسنجر و آکیولس از کار افتادند.
شایعاتی از نقش یک هکر ۱۳ ساله
وی تصریح کرد: قطعی کم سابقه و فراگیر فیسبوک کمتر از ۲۴ ساعت، پس از این ماجرا که فیسبوک متهم شده بود؛ سودآوری را بر تنگ کردن فضا مقابل گفتمان نفرت پراکنی و پخش اطلاعات نادرست ترجیح می دهد، صورت گرفت. همین مسئله موجب شد در ساعتهای اولیه قطعی، همه گمانه زنی ها به سمت هک شدن برود و چند ساعت بعد شایعه نقش داشتن هکر ۱۳ ساله چینی به نام سون جیسو، در میان علاقه مندان به فضای مجازی دست به دست شد.
این کارشناس ارتباطات اظهار داشت: به دنبال این اخبار، نیویورک تایمز به نقل از دو منبع جداگانه در تیم امنیتی فیسبوک نوشت: احتمال اینکه مشکل در دسترسی به این برنامه ها به علت حمله سایبری باشد خیلی کم است و احیانا اختلال ناشی از یک مشکل تکنیکی است نه حمله سایبری. بدین سان اشتباه فنی از طرف مهندسان، عامل قطعی بوده و شایعات در ارتباط با هک و یا نشت دیتا و لو رفتن سرورهای اصلی حقیقت ندارد.
صانعی درباره شایعات هک فیسبوک بیان نمود: حقیقت این است که پسری به نام سون جیسو اصلاً وجود خارجی ندارد و هیچ گاه فیسبوک، اینستاگرام و واتساپ را هک نکرده است. این خبری بود که توسط خبرگزاری های جعلی (فیک نیوز) و برای دریافت کلیک بیشتر ساخته شد. چنین خبری هیچ گاه در رویترز منتشر نشد و دروغ و جعلی بودن آن تنها با یک جست وجوی ساده، قابل اثبات است. تصویر پسربچه ی منتشرشده نیز در ارتباط با پسری است به نام ونگ ژنگ یانگ، که در سال ۲۰۱۴ در یک کنفرانس امنیت اینترنت حضور داشت. همین طور نیکول ناواس، سخنگوی وزارت دادگستری آمریکا اظهار داشت: «درباره ی فرضیه حمله سایبری به فیسبوک فعلا اظهارنظر نمی نماییم.»
قطعی فیسبوک، بحث اصلی کاربران توییتر
این پژوهشگر رسانه و فضای مجازی تصریح کرد: نتیجه قطعی گسترده فیسبوک، اینستاگرام، واتساپ و فیسبوک مسنجر، بطور کلی نشان داده است ۱۰.۶ میلیون گزارش قطعی از سراسر جهان انتشار یافته، بیشترین گزارش از آمریکا با ۱.۷ میلیون و سپس آلمان با ۱.۳ میلیون گزارش بوده است. وب سایت codepedia.info، که در زمینه تحلیلی ترندهای توییتر یک نام شناخته شده است، در این حوزه آمار جالبی را نشان داده است که برمبنای آن این شبکه اجتماعی به بحث اصلی کاربران توییتر تبدیل گشته است.
صانعی اظهار داشت: با تداوم اختلال بیش از شش ساعته ی ارائه ی خدمات فیسبوک (شامل فیسبوک، اینستاگرام و واتس اپ)، هشتگ #facebookdown با بیش از یک میلیون توییت در صدر هشتگ های توییتر قرار گرفت و به ترند نخست این شبکه اجتماعی تبدیل شد. پس از قطعی واتس اپ، اینستاگرام و فیسبوک، مراجعات کاربران به توییتر و تلگرام افزایش پیدا کرد. حساب رسمی تلگرام در توییتر، در توضیحاتی خطاب به کاربرانی که از کندی این شبکه انتقاد می کردند اعلام نمود: این مشکل به علت افزایش مراجعات کاربران جدید صورت گرفته است.
وی افزود: همین طور بنا بر اعلام تلگرام، در فاصله قطع دسترسی به شبکه های اینستاگرام، واتساپ و فیسبوک، ۵۰ میلیون کاربر به این پیام رسان پیوستند. شبکه ارتباطی وایبر، که روزگاری یکی از محبوب ترین کانال های ارتباطی به شمار می رفت نیز از کاربران دعوت کرد با پیوستن به این شبکه، به سادگی با دوستان خود در ارتباط باشند. آدام موسری، مدیرعامل اینستاگرام در توییتر نوشت: حس و حال یک روز برفی را دارد. شاید باور این که چطور از دست دادن ثروت یکی از ثروتمندترین مردم دنیا می تواند اقتصاد دنیا را گرفتار چالش کند، سخت باشد، اما در این شب، جوان ترین میلیاردر جهان شب سختی داشت و پیامد آن ضرر۵۰۰ میلیون دلاری به اقتصاد دنیا بود.
خشنودی ادوارد اسنودن از قطعی فیس بوک
این کارشناس ارتباطات با اشاره به اینکه ادوارد اسنودن، افشاگر بزرگ اسناد محرمانه آمریکا از این قطعی استقبال و آنرا اتفاقی درخشان خواند، اضافه کرد: اسنودن در پست توییتر خود نوشت: «در یک روز درخشان، فیسبوک و اینستاگرام بصورت اسرارآمیزی به حالت آفلاین در آمدند و جهان به مکان سالم تری تبدیل گشته است.» وی کارمند سابق بوز آلن همیلتون و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، پیش تر برای کامپیوترسازی دل و سازمان سیا نیز کار کرده بود. او به افشاگری هایش از عملیات های جاسوسی بزرگ در جهان معروف است.
صانعی افزود: کنستانتین فون نوتز، کارشناس دیجیتال به روزنامه آلمانی Bildگفت: خدماتی مانند فیسبوک باید بهتر تنظیم شود تا از بروز چنین خرابی هایی در آینده جلوگیری شود. بار دیگر مشخص می شود که ما چقدر وابسته به ارائه دهندگان فردی هستیم. با وجود قدرت فوق العاده در بازار سیاست، سال هاست که نمی تواند این شرکتها را به درستی تنظیم کند. وابستگی ها بسیار زیاد است. روشن است که ما چقدر تسلیم شرکت هایی مانند فیسبوک، واتساپ و اینستاگرام هستیم. جایگزین های واقعی برای این غول های دیجیتالی، که توانسته اند بدون هیچ گونه بی اعتنایی از تمام داده های ما درآمد کسب کنند و در نتیجه به قدرتمندترین شرکتهای جهان تبدیل گشته اند، تا به امروز وجود ندارد.
این پژوهشگر رسانه و فضای مجازی اضافه کرد: سام لسین که در سال ۲۰۱۴ معاون مدیریت محصول در فیسبوک بود، در توییتر خود نوشت: «امروز لحظه ای است که ما بینش را در مورد حمله تروریستی دیجیتال یا جنگ سایبری به دست می آوریم.» در عین حال، روزنامه نیویورک تایمز نوشت: «فیس بوک ضعیف تر از آن چیزی است که ما تصور می کردیم.» این مقاله ضمن اشاره به شکست شرم آور پلت فرم اینترنتی فیسبوک، آنرا به جامعه دو طبقه تشبیه کرد که تنها افراد ثروتمند و افراد مشهور را ترجیح می دهد. نویسنده این مقاله وجود انتشار سیل اطلاعات غلط در مورد واکسیناسیون کووید و نادیده گرفتن هشدارها درباره اثرات مضر اینستاگرام برای دختران نوجوان را از دیگر دلیلهای ادعای خود عنوان نمود.
صانعی افزود: سوزان حیداموس، خبرنگار واشنگتن پست نیز نوشت: پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا)، درحال بررسی احتمال تهدید امنیتی درباب قطعی شبکه های اجتماعی است. یک مقام پیام رسان واتساپ نیز در گفت و گو با NBC اظهار داشت: هیچ چیز در ساختمان واتساپ به جز ایمیل کار نمی نماید. همین طور حساب کاربری اینستاگرام نیز در پستی مجزا بوسیله توییتر این مورد را به اطلاع همگان رسانده و یک پست مجزا نیز توسط واتساپ با محتوای مشابه انتشار یافته است.
فروش آدرس اینترنتی فیس بوک
وی تصریح کرد: در همین حال، آدرس اینترنتی فیسبوک در وب سایت "Domaintools" برای فروش قرار گرفت. بگفته "MacObserver" نمی توان گفت آیا پیشنهاد فروش واقعی بوده است یا خیر. این سایت خبری امکان دارد موفق شده سیستم های امنیتی "ابزارهای دامنه" را بشکند و www.facebook.com را برای فروش عرضه نماید. بگفته برایان کربس، متخصص فناوری اطلاعات، دامنه های فیسبوک و اینستاگرام از جداول مسیریابی خارج شدند. امکان دارد دامنه ها به علت خطای داخلی فیسبوک از جداول مسیریابی حذف شده باشند. با این وجود، این را فقط خود گروه می تواند تأیید کند، برای اینکه این اطلاعات، تنهای در اختیار آنها است.
این کارشناس ارتباطات با اشاره به اینکه برمبنای احتمال فنی، بروزرسانی سرور DNS احتمالاً ورودی های فیسبوک را حذف کرده بود، اظهار داشت: آنها آفلاین بودند و تکنسین هایی که می توانستند مشکل را حل کنند، صدها کیلومتر دورتر از سرورها نشسته بودند و دیگر نمی توانستند به رابط های مدیریت آنلاین دسترسی داشته باشند. به گزارش نیویورک تایمز، فیسبوک تیم کوچکی را به یکی از مراکز داده خود در کالیفرنیا فرستاد تا سرورها را بصورت دستی راه اندازی مجدد کنند. در همان زمان، این پیام موجب سردرگمی شد که دامنه www.facebook.com برای فروش قرار گرفته است.
تاثیر اختلال فیسبوک در قیمت بیت کوین
صانعی با اشاره به اینکه با ایجاد مشکل در فیسبوک، اینستاگرام و واتس اپ، بیتکوین از ۴۹ هزار دلار عبور کرد، اظهار داشت: در اختلال اپلیکیشن های فیسبوک، اینستاگرام و واتس اپ، خیلی از کاربران رمزارزها در توییتر خواهان نیاز به یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز ساخته شده برمبنای بلاک چین شدند. همین اتفاق سبب افزایش بیتکوین شد و بیتکوین را ۴۹ هزار دلاری کرد. بطور مشابه، قیمت اتریوم در مدت مشابه ۳.۵ درصد افزوده شد و به ۳هزار و ۴۱۱ دلار رسید. در پی این رخداد، برخی نیز بعنوان پناهگاه امن به سمت طلا آمدند و تقاضا بیشتر شد.
وی تصریح کرد: اختلال اخیر، سبب ایجاد نگرانی بسیار در میان کاربران شبکه های اجتماعی شد و انتشار اخبار و تحلیل های ناصحیح، تشویش خاطر کاربران را بیشتر کرد. برمبنای بررسی شبکه تلگرام، افراد سودجو با انتشار پیام های متفاوت و با وعده رفع نقص اکانت ها، کوشش برای سوءاستفاده از شرایط جدید بوجود آمده برای کاربران را داشتند.
این پژوهشگر رسانه با اشاره به اینکه کارشناسان می گویند، احتمال عملیات هکری در قطعی فیسبوک، اینستاگرام و واتساپ کم است، اضافه کرد: با عنایت به امکانات گسترده شرکت فیسبوک (نوع سرورها که بصورت اختصاصی توسط فیسبوک طراحی و به کارگیری می شوند، دیتاسنترهای عظیم و نحوه ذخیره سازی پیچیده اطلاعات و...)، حمله گسترده منع دسترسی DDOS، که سبب اختلال سراسری در این شبکه ها شود، مستلزم هماهنگی میان گروههای جنایتکار قدرتمند و یا به کار بردن یک تکنیک بسیار ابتکاری و نوین فراخور امکانات شرکتهای بزرگ بین المللی مانند فیسبوک است.
صانعی افزود: بعلاوه این که حمله این گونه مقابل زیرساخت های ارتباطی و پلت فرم های جهانی، الان و طبق قوانین مرسوم و معاهدات بین المللی، به صورتی اعلام جنگ به حساب می آید و می توان گفت کمتر کشور یا گروهی است که چنین ریسک بزرگی را یپذیرد، برای اینکه با فرض احتمال وقوع جنایت فوق، حق مقابله به مثل محفوظ خواهد بود.
یک اشتباه ناخواسته، یا خرابکاری داخلی
وی تصریح کرد: چندین کارمند فیسبوک که مایل نبودند نامشان فاش شود، به رویترز گفتند معتقدند علت این قطعی یک اشتباه داخلی در نحوه هدایت ترافیک اینترنت به سیستم های فیسبوک بوده است. این کارمندان گفتند: نقص کارکرد ابزارهای ارتباطی داخلی و سایر منابعی که به همان شبکه متکی هستند تا عمل کنند، این خطا را پیچیده کرد. کارشناسان امنیتی می گویند یک اشتباه ناخواسته یا خرابکاری داخلی هر دو محتمل هستند. با این وجود فیسبوک در وبلاگ خود اعلام نمود: «می خواهیم روشن نماییم که علت اصلی این قطعی یک تغییر پیکربندی اشتباه بوده است.»
این کارشناس ارتباطات با اشاره به اینکه قطعی فیسبوک بزرگترین قطعی رصدشده از طرف گروه مونیتورینگ وب سایت داون دتکتور بوده است، اظهار داشت: با سرازیر شدن کاربران به اپلیکیشن هایی مانند توییتر و تیک تاک، ارزش سهام فیسبوک در جریان فروش گسترده سهام فناوری در روز دوشنبه، ۴.۹ درصد ریزش کرد که بزرگترین ریزش روزانه از نوامبر گذشته بود. بعد از اینکه فعالیت سرویسهای فیسبوک ازسرگرفته شد، سهام این شرکت در ساعات بعد از معاملات رسمی نیم درصد افزایش پیدا کرد. مایک شروپفر، مدیر فناوری فیسبوک در توییتر نوشت: «خطاب به همه کسب وکارهای کوچک، خانواده و افرادی که به سرویسهای ما وابسته هستند، متاسفم.»
صانعی تصریح کرد: توییتر در روز دوشنبه، با استفاده بالاتر از حد معمولی روبرو شد که موجب شد برخی از کاربران برای دسترسی به پست ها و ارسال پیام های مستقیم مشکلاتی پیدا کنند. طبق برآورد شرکت استاندارد مدیا ایندکس، فیسبوک که بزرگترین فروشنده تبلیغات آنلاین بعد از گوگل است، در طول این قطعی هر ساعت حدود ۴۵۴ هزار دلار درآمد تبلیغاتی آمریکا را از دست داد. با این وجود در قطعی های گذشته شرکتهای اینترنتی شاهد تاثیر بلندمدت اندکی روی رشد درآمدشان بوده اند.

منبع: bibadil.org